Dhanteras is een belangrijke dag in de Hindoekalender en markeert de eerste dag van het vijfdaagse Divali-festival, dat wereldwijd door miljoenen Hindoes wordt gevierd. Het woord “Dhanteras” is afgeleid van twee Sanskrietwoorden: “Dhan,” wat rijkdom betekent, en “Teras,” wat de dertiende dag van de maanmaand betekent. Op deze dag, die valt op de dertiende dag van de donkere helft van de maand Kartik (volgens de Vedische kalender), richten Hindoes zich op het bevorderen van welvaart en gezondheid voor hun families.

Een belangrijke associatie met Dhanteras is het vereren van Dhanvantari, de meester van geneeskunde en gezondheid en de eerste dokter en de geven van de kennis van Ayurveda (leer van lang leven). Hij verscheen tijdens de Samudra Manthan (het karnen van de kosmische oceaan) met de kennis “van amrit” (nectar van onsterfelijkheid) en kennis van Ayurveda. Hierdoor wordt Dhanteras niet alleen geassocieerd met materiële rijkdom, maar ook met gezondheid en welzijn.

Quote:

“धन्याः ते नराः येषां बुद्धिरारोग्यमाश्रिता। अन्यथा कुत्र तद्वित्तं यस्मिन्जीवितमेव न।”

“Gezegend zijn zij die gezondheid als rijkdom beschouwen; want wat is de waarde van rijkdom als het leven zelf onzeker is?”

Indiase Volkswijsheid

De Spirituele Betekenis van Dhanteras

Dhanteras heeft zowel een spirituele als een materiële betekenis. Het feest gaat niet alleen over het verwerven van rijkdom, maar ook over het creëren van een leven vol gezondheid en welzijn. In de Hindoetraditie wordt rijkdom gezien als een zegen die gepaard moet gaan met dankbaarheid en een verantwoordelijk gebruik. Dhanteras is dan ook een dag waarop Hindoes hun huizen zuiveren en heilig maken, waardoor ze openstaan voor positieve energieën.

Hoe wordt Dhanteras Gevierd?

Traditioneel gezien vieren Hindoes Dhanteras door hun huizen grondig schoon te maken en te versieren met kleurrijke rangoli (patronen op de vloer gemaakt van gekleurd poeder, bloemblaadjes of rijst). Dit is ook ter voorbereiding voor Divali (Lakshmi Puja). Ze steken diya’s (olielampen) aan en plaatsen die op verschillende plekken in het huis om het licht en de zegeningen van Lakshmi en Dhanvantari te verwelkomen. Families komen samen om gebeden te doen en offergaven van snoep, fruit en bloemen aan te bieden.

Een belangrijk gebruik op Dhanteras is het kopen van goud, zilver of nieuwe metalen voorwerpen zoals keukengerei. Dit symboliseert het verwelkomen van rijkdom en voorspoed in het huis. Veel Hindoes kopen ook nieuwe munten, sieraden of waardevolle metalen om deze dag te markeren. Tegenwoordig kopen sommige mensen elektronica of huishoudelijke apparaten als symbool voor een nieuw begin en materiële groei.

Dhanteras Vieren in de Moderne Tijd

In de moderne wereld kunnen Hindoes Dhanteras op verschillende manieren vieren die aansluiten bij de huidige (verwesterde)  leefstijl. Hieronder volgen enkele ideeën:

1. Edelmetalen of edelstenen kopen: Hindoes kunnen ervoor kiezen om bijvoorbeeld goud of iets van goud of een ander edelmetaal of edelsteen te kopen, zoals een klein sieraad of een munt. Het hoeft niet iets groots te zijn, het gaat om het feit dat je je geld niet verspilt aan datgene wat makkelijk vergaat, maar iets dat blijvends is in waarde. 

2.  Investeren in Gezondheid en Welzijn: Dhanteras is ook verbonden met gezondheid en welzijn. Overweeg om op deze dag een inventarisatie te maken van wat in jouw keuken of in jouw levensstijl jou ongezond maakt zodat je het langzaam maar zeker uit jouw leven kunt halen. Maak ook bewuste keuzes om een levensstijl of bezigheden op te pakken die bijdragen aan jouw gezondheid. Bijvoorbeeld het doen van yoga thuis, of je in te schijven om aan yoga te doen. Voro de mentale gezondheid kan je leren om te mediteren. 

3. Duurzame Keuzes Maken: In plaats van plastic versieringen en kunstmatige rangoli-kleuren, kunnen Hindoes kiezen voor traditionelere alternatieven. Gebruik bijvoorbeeld natuurlijke rangoli-kleuren en biologisch afbreekbare diya’s om het huis te versieren. De traditionele aardewerk diya’s zijn altijd al biologisch afbreekbaar geweest. Of je koopt de metalen diya’s die vele generaties goed zullen blijven zo ben je duurzaam bezig. 

4. Doneren aan Goede Doelen: Dhanteras (evenals Divali) draait om het delen van welvaart en zegeningen. Hindoes kunnen ervoor kiezen om op deze dag geld te doneren aan goede doelen of bij te dragen aan gemeenschapsinitiatieven. Dit draagt bij aan het verspreiden van welvaart.

5. Koken van Traditionele Gerechten: Vier Dhanteras door het bereiden van traditionele gerechten die ayurvedisch verantwoord zijn. Samen koken en eten met familie versterkt de banden en herinnert ons aan de waarden van gastvrijheid en verbondenheid.

Dhanteras moedigt ons aan om na te denken over onze relatie met rijkdom en bezittingen. Ware rijkdom ligt in een gezond lichaam, een vredig hart en het vermogen om te geven aan anderen. Door te vieren met een bewustzijn van duurzaamheid en zorg voor de gemeenschap, kunnen we Dhanteras in deze moderne maatschappij toch vieren door onze traditionele waarden toe te passen. 

Shubh Dhanteras!